INLEIDING

Enkele jaren geleden is het profielwerkstuk (PWS) verplicht gesteld op alle middelbare scholen in Nederland. Een belangrijk onderdeel van het PWS is het doen van onderzoek. Dit is voor wetenschappelijke instituten een gouden kans. De bakermat voor de wetenschap ligt immers in het voortgezet onderwijs. Leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben echter weinig of geen ervaring met het zelf verzinnen en doen van onderzoek.

Want hoe bedenk je onderzoek? Wat is een goede onderzoeksvraag? Hiermee worstelen jaarlijks honderden leerlingen van de bovenbouw van de HAVO en het VWO. Steeds meer van deze leerlingen melden zich bij onderzoeksinstituten met vragen over begeleiding bij hun onderzoek voor het PWS. Men wil dan bijvoorbeeld ‘iets’ doen met veroudering of ‘iets’ met tweelingen. Het bedenken van zinvolle vragen over deze onderwerpen is vaak een probleem.

Dit was aanleiding voor Eline Slagboom, hoogleraar Moleculaire Epidemiologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum om een tool te ontwikkelen waarmee hulp kan worden geboden. Dit heeft geresulteerd in een interactieve handleiding: ’Slimme Stappen in Eigen Onderzoek’ © De handleiding bevat meerdere linkjes (filmpjes ed) waarop direct in het pdf te klikken is. 

Het stappenplan is ontwikkeld om de start, de opzet en de uitvoering van onderzoek duidelijk te maken. Professor Eline Slagboom heeft samen met  professor Gonneke Willemsen (VU) en drs. Joyce Vriezen (LUMC) deze handleiding en bijbehorende instructiefilmpjes gemaakt met ondersteuning van het biobankenconsortium in Nederland (BBMRI). De filmpjes zijn geïntegreerd in de handleiding en kun je vinden door er in de pdf op te klikken of op onderstaande knop te drukken. Ook is er een Excel-instructiefilm gemaakt om leerlingen de eerste stappen van het omgaan met gegevensbestanden te leren. Verschillende BBMRI onderzoeksgroepen hebben geanonimiseerde bestanden opengesteld voor gebruik door leerlingen.

INLEIDENDE LESSEN IN 4 FASEN

Voor een eerste kennismaking met de verschillende facetten van onderzoek, wordt in deze handleiding een aantal oefeningen beschreven die met een hele klas
uitgevoerd kunnen worden. Deze oefeningen nemen minimaal twee lesuren in beslag en zullen eraan bijdragen dat de leerlingen goed voorbereid aan hun  profielwerkstuk kunnen beginnen. Naast deze oefeningen kunnen de leerlingen gebruik maken van de illustrerende filmpjes die bij de verschillende stappen horen.
Rode draad in de twee lesuren is dat de leerlingen gemotiveerd worden om origineel en oorspronkelijk na te denken over een goede vraag en dat ze een paar stappen vooruit kunnen denken. Dit helpt de leerlingen bij het bedenken van een goede onderzoeksvraag wanneer ze een onderwerp hebben gekozen voor het PWS.