9 februari 2017• PERSBERICHT (www.lumc.nl)

Tijdens onze ontwikkeling wordt ons DNA zo afgesteld dat in alle cellen van ons lichaam de juiste genen op het juiste moment actief zijn. Maar als we ouder worden raakt die afstelling ontregeld. Mogelijk verklaart dit waarom organen steeds slechter gaan functioneren. LUMC-onderzoeker Roderick Slieker promoveert 9 februari aan de Universiteit Leiden op zijn onderzoek naar de veranderingen in de afstelling van het DNA tijdens de vroege ontwikkeling en tijdens veroudering.

Het afstellen van DNA, dus het reguleren welke genen wel en welke niet actief zijn, gebeurt onder andere door DNA methylatie. Hierbij vormt een methylgroep een soort dimmer op het DNA, waardoor de gen activiteit op die plek afneemt. Roderick Slieker onderzocht hoe DNA methylatie verandert in de vroege ontwikkeling wanneer de organen zich vormen. Hij bestudeerde hiervoor DNA uit weefsels van foetussen van 9 tot 22 weken oud.

Genen aan- en uitzetten

“Aan de hand van de veranderingen in DNA methylatie konden we zien dat basale ontwikkelingsprocessen geleidelijk aan werden uitgeschakeld. Genen die specifiek zijn voor een weefsel werden juist aangezet. Een belangrijk inzicht: we weten nu welke stukken van het DNA belangrijk zijn voor een gezonde ontwikkeling. En dus ook waar we moeten zoeken als het fout gaat.”

Veroudering

DNA methylatie verandert sterk met de leeftijd. Slieker: “We zien dat de mate van methylatie toeneemt als we ouder worden. Maar we zien ook dat met de leeftijd de verschillen in methylatie tussen mensen onderling steeds groter worden. Wij zijn op zoek gegaan naar de plekken in het DNA waar die patronen duidelijk zichtbaar zijn. Die plekken bleken vaak in de buurt te liggen van genen die betrokken zijn bij de ontwikkeling en het verouderingsproces.”

Link met ziekte

Deze kennis kan in de toekomst worden gebruikt om veranderingen in DNA methylatie voorafgaand aan ziekte beter te begrijpen, zegt Slieker. “Dragen de plekken in het DNA die tijdens het leven veranderen bij aan veroudering? En kunnen deze plekken de gezondheid van een persoon markeren? Ik heb het sterke vermoeden van wel! Maar verder onderzoek moet dat gaan uitwijzen.”

Het onderzoek is uitgevoerd in de onderzoeksgroep van epigeneticus dr. Bas Heijmans. Het werd gefinancierd door het Europese consortium IDEAL-ageing dat vanuit Moleculaire Epidemiologie van het LUMC gecoördineerd werd door professor Eline Slagboom.

Lees het volledige proefschrift van Roderick Slieker: ‘Charting the dynamic methylome across the human lifespan‘